جهت یابی به کمک ستارگان دب اکبر , ذات الکرسی و ستاره قطبی

جهت یابی به کمک ستارگان دب اکبر , ذات الکرسی و ستاره قطبی
در بالاى قطب شمال (در فضا) ستاره ثابتى است بنام ستاره قطبى که اگر رو به آن بایستید رو به شمال خواهید بود. براى پیدا کردن این ستاره میتوان از ستارگان دب اکبر و ذات الکرسى استفاده نمود. ستارگان دب اکبر هفت ستاره میباشند که به شکل ملاقه قرار گرفته‌اند. اگر دو ستاره آخر یعنى لبه ملاقه را در نظر بگیریم و بوسیله یک خط فرضى آنها را بهم وصل نموده و پنج برابر امتداد دهیم این خط به ستاره قطبى میرسد.
بوسیله مجموعه ستارگان ذات الکرسى نیز میتوان ستاره قطبى را پیدا کرد. این ستارگان به شکل W بوده که راس زاویه وسطى آن بسمت ستاره قطبى میباشد. این دو گروه ستارگان (دب اکبر و ذات الکرسى) نسبت به ستاره قطبى تقریبا مقابل یکدیگرند و اگر احتمالا یکى از آنها معلوم نبود، دیگرى حتما دیده میشود.
جهت یابی به کمک خوشه پروین
 
دسته‌اى ستاره، حدود ده تا پانزده عدد بشکل خوشه انگور، در یک جا مجتمع هستند که به آن مجموعه خوشه پروین میگویند. این ستارگان مانند خورشید از شرق به طرف غرب در حرکتند، ولى در همه حال دم آنها بطرف مشرق میباشد
جهت یابی به کمک ستارگان بادبادکی
 
حدود هفت یا هشت ستاره در آسمان وجود دارد که به شکل بادبادک یا علامت سوال میباشند. این ستارگان نیز از شرق بطرف غرب حرکت میکنند و در هر حال دنباله بادبادکى آنها بطرف جنوب است
جهت یابی به کمک ماه
 
برای جهت یابی توسط ماه ابتدا باید بدانیم که در نیمه ی اول ماه هستیم یا نیمه ی دوم ؛ روش تشخیص آن نیز به قرار زیر می باشد:
دو سر هلال ماه را با یک خط فرضی به هم متصل می کنیم و آن خط آنقدر ادامه می دهیم تا به زمین برسد اگر شکل بدست آمده از این کار p انگلیسی بود در نیمه ی اول ماه هستیم و اگر شکل بدست آمده q انگلیسی بود در نیمه ی دوم ماه قرار داریم
_حال اگر در نیمه ی اول بودیم طرف کوژ (برآمده) هلال جهت مغرب را نشان می دهد.

_و اگر در نیمه ی دوم ماه بودیم طرف قعر ( تو رفتگی ) هلال مغرب را نشان می دهد.
قطب نمای ماه
در یک شب مهتابی چوبی را داخل زمین فرو کنید. با سنگ نوک سایه را علامت بگذارید. ده دقیقه بعد با سنگی دیگر نوک سایه جدید را علامت بگذارید. دو نقطه را به هم وصل کنید این خط مسیر شرق- غرب را نشان میدهد

پیدا کردن جنوب توسط ماه
خطی را بین دو تیزی هلال ماه رسم کرده و آن را تا زمین امتداد دهید. انتها یا امتداد این خط نقطه جنوب را در موقعیت شما نشان میدهد

جهت یابی به کمک خورشید  
همانطور که همگی می دانیم محل طلوع خورشید مشرق و محل غروب آن مغرب است . برای جهت یابی کافی است که بتوانیم یکی از جهات اصلی را پیدا کنیم آنگاه می توانیم با استفاده از رابطه ی معروف زیر سایر جهات را بیابیم :

اگر دست راست بطرف مشرق باشد؛ آنگاه دست چپ مغرب را نشان میدهد دراین حالت روبرو شمال و پشت سر جنوب خواهد بود .این مطلب فقط در اول بهار و پائیز صحیح است، یعنی‌ در زمانهای دیگر، محل طلوع و غروب خورشید نسبت به مشرق و مغرب مقداری انحراف دارد که البته به سادگی‌ قابل تصحیح است. به عنوان مثال در اول تابستان و زمستان، محل طلوع و غروب خورشید '' حداقل '' حدود 23.5 ( بیست و سه و نیم ) درجه با محل دقیق شرق و غرب فاصله دارد که این خطا به هیچ وجه قابل چشم پوشی‌ نیست

.

جهت یابی بکمک ستاره های اوریون
کمربند ستاره های اوریون
اوریون از 7 ستاره نزدیک به هم کمربند ستارگان است. سه ستاره نزدیک به هم کمربند ستارگان است. زمان دیدن صور فلکی اوریون وقتی است که از قسمت مشرق طلوع کرده و از مغرب غروب میکند. در خط استوا، دو حالت زیر تقریباً از روی سر شما میگذرد:
از شمال عرض جغرافیایی جنوبی
از جنوب عرض جغرافیایی شمالی
جهت یابی به کمک ستاره قطبی
پیدا کردن ستاره قطبی
برای پیدا کردن شمال، ستاره قطبی را پیدا کنید.
ستاره های دیگر به دور ستاره قطبی می‌چرخند.
آسانترین راه برای شناسایی ستاره قطبی، استفاده از مجمع الکواکب دب اکبر است. (از دو ستاره جلویی دب اکبر که در انتهای کاسه دب اکبر وجود دارند خط راستی بکشید انتهای آن ستاره قطبی را نشان میدهد )
فاصله ستاره قطبی حدوداً 5 برابر فاصله بین دو ستاره است.
دقیقاً آن طرف ستاره های دب اکبر، مجمع الکواکب کاسیوپیا دیده میشود. که از 5 ستاره تشکیل شده و ترکیب آنها به شکل M یا W است. ستاره قطبی در راستای آخرین ستاره این مجموعه است. فاصله هر کدام از این مجموعه ها تا ستاره قطبی تقریباً برابر است.

یكی از شیوه های دقیق جهت یابی قبله ، استفاده از سایه شاخص به هنگام زوال ظهر مكّه مكرمه در دو روز خاص از سال است این دو روز عبارتند از 7 خرداد و 25 تیر ، بر این اساس می توانید با استفاده از یك شاخص وتعیین سایه شاخص در این دو روز ، سمت دقیق قبله هر مكانی را در نیمكره شمالی به سادگی بیابید
مكّه مكرمه ، كه قبله مسلمانان در آن واقع است ، در طول جغرافیایی 39 درجه و 49 دقیقه ( شرقی ) وعرض جغرافیایی 21 درجه و 26 دقیقه ( شمالی ) قرار دارد ، در روزهای 7 خرداد و 25 تیر امسال ، میل خورشید ( فاصله مركز خورشید تا استوای سماوی ) با عرض جغرافیایی مكّه مكرمه برابر می شود وبه عبارت دیگر ، هنگام ظهر شرعی ( اذان ظهر ) ، خورشید درست در سمت الرأس مكّه قرار می گیرد ؛ در نتیجه شاخص در مكّه سایه نخواهد داشت ولذا در هر مكانی كه قرار داشته باشید ، خلاف سایه شما، سمت صحیح قبله را نشان می دهد . برای آن كه این عمل به دقت انجام پذیرد ، می توانید از یك وسیله عمود بر زمین ( نخ یا میله ) استفاده كنید وخلاف جهت سایه آن را در این دو روز از سال در هنگام اذان ظهر مكه ( 7 خرداد ساعت 13 و 48 دقیقه و25 تیر ساعت 13 و 57 دقیقه به وقت رسمی ایران) مشخص كنید .
به این ترتیب ، جهت صحیح قبله در محل خود را به دست آورده اید .